تست G6PD چیست و چه روش هایی برای انجام آن می باشد؟
این تست برای بررسی کمبود آنزیمG6PD در بیماران دچار همولیز پس از مصرف برخی داروهای و مواد غذایی اکسید کننده کاربرد دارد.
شرح آزمایش:
G6PD آنزیم مسیر سوخت و ساز گلوکز است. کمبود این آنزیم باعث رسوب هموگلوبین و تغییر غشای گلبول قرمز میشود که این امر میتواند باعث ایجاد درجات مختلفی از همولیز گردد.این بیماری یک صفت مغلوب وابسته به جنس است که برروی کروموزوم X حمل میشود.
در مردان به دلیل دارا بودن تنها یک کروموزوم X در صورت دریافت این کروموزوم معیوب از مادر به این بیماری مبتلا میشوند ولی در زنان به دلیل داشتن دو کروموزوم X اگر یکی از این کروموزوم ها سالم باشد تنها ناقل بوده و بیماری را ظاهر نمیکنند.
بنابراین این بیماری اغلب در مردان وجود داشته و از طریق مادران ناقل به پسران منتقل میشود.. در حدود 15-10٪ از جمعیت به این بیماری مبتلا میشوند که اغلب در مدیترانه ای ها (ایتالیا،یونان، یهودیان با اجداد اسپانیایی و پرتغالی) دیده میشود.
این آنزیم ، آنزیم مهم مسیر سوخت و ساز گلوکز در مسیر پنتوز فسفات بوده که طی این راه NADPH برای تولید انرژی در RBC تولید میشود.
بیشتر گلوکز در گلبولهای قرمز جوان در مسیر امبدن-مایرهوف برای تولید NADH مصرف میشود. باافزایش سن گلبولهای قرمز مسیر پنتوز فسفات راه غالب متابولیسمی در گلبولها میشود.NADPH تولید شده در این راه از RBC در مقابل عوامل اکسید کننده مضر محافظت میکند.
در بیماران مبتلا به کمبود G6PD به دلیل کاهش NADPH گلبولهای قرمز در برابر مواد اکسید کننده حساس شده و در صورت مصرف داروها و مواد غذایی اکسید کننده هموگلوبین اکسید شده و در جدار RBC رسوب کرده و در نتیجه باعث لیز RBC میشود.
به دنبال مصرف این مواد اکسید کننده همولیز در روز اول و معمولا در روز چهارم اتفاق میافتد. از جمله شایع ترین داروهای اکسید کننده میتوان به داروهای ضد مالاریا، داروهای سولفا، نیتروفورانتویین، آسپیرین و فناستین اشاره نمود.
عفونت ها و اسیدوز باعث تسریع همولیز میشود. از بین غذا ها نیز میتوان به باقلا اشاره نمود.این بیماری در افراد تحت عنوان فاویسم نامیده میشود که تهدید کننده زندگی فرد نبوده ولی این افراد در طول زندگی خود از مصرف این مواد باید خودداری نمایند.
برای انجام این تست G6PD از ۲ روش میتوان استفاده نمود:
- روش باتلر:RBC در حالت نرمال حاوی مقادیر نرمالی از آنزیم بوده که اگر این سلول را با گلوکز6- فسفات و NADP مجاور نماییم تبدیل NADP بهNADPH صورت گرفته و باعث ایجاد خاصیت فلورسانس میشود زیرا NADPH دارای خاصیت فلورسانسی میباشد. میزان فلورسانس با میزان آنزیم متناسب است.
- روش اسکوربات سیانید: در این روش خون با محلول سیانید سدیم و اسکوربات سدیم انکوبه میشود. در این مدت از طریق اکسیداسیون اسکوربات H2O2 تولید میشود و از طرفی سیانید آنزیم کاتالاز را مهار میکند بنابراین H2O2 برای اکسیداسیون Hb در دسترس قرار گرفته و باعث ایجاد مت هموگلوبین و در نتیجه ایجاد رنگ قهوه ای میشود.این تغییر رنگ در نقص آنزیمی سریعتر دیده میشود.
لام خون محیطی: در لام خون محیطی در صورت رنگ آمیزی حیاتی میتوان اجسام هینز را که ناشی از رسوب هموگلوبین هستند مشاهده نمود البته در گلبولهای جوان دیده نمیشود.
افزایش سطح: در کم خونی پرنسیوز،کم خونی مگالوبلاستیک، خونریزی مزمن، انفارکتوس میوکارد، اغمای کبدی، هیپرتیروئیدی. در این موارد میزان آنزیم افزایش داشته و کمبود آن مشخص نمیشود.
کاهش سطح: در موارد کمبود G6PD، آنمی همولیتیک و آنمی های نادر غیر اسفروسیتی.