کمی لومینسانس
هنگامی که یک الکترون از سطح انرژی بالاتر به سطح پایین تر انرژی می رود، انرژی خود را به صورت نور متصاعد می کند، که به آن لومینسانس می گویند. انواع مختلفی از پدیده لومینسانس شناخته شده اند که شامل فلورسانس، فسفرسانس و کمی لومینسانس می باشند.
پدیده کمی لومینسانس از سایر پدیده های لومینسانس متفاوت است و در آن واکنش شیمیایی باعث بالا رفتن سطح انرژی نمی شود. ولی مشابه فلورسانس بوده و در حین بازگشت الکترون به سطح پایه انرژی، نور منتشر می شود. شدت این نور ها (اصطلاح فوتون ها) به قدری ضعیف است که نه تنها نمی توان با چشم غیر مسلح دید بلکه با هر تجهیزاتی نمی توان آن ها را اندازه گیری کرد. بنابرین می توان به این نتیجه رسید که دستگاه کمی لومینسانس دستگاهی بسیار حساس و دقیقی می باشد که می تواند چنین فوتون هایی را اندازه گیری کند.
کمی لومینسانس (Chemi Luminescence) همانطور که از اسمش مشخص است “پرتاب نور طی واکنش های شیمیایی” می باشد و نسل جدید روش‌های سنجش ایمنی است كه پس از متدهای رادیو ایمونواسی و الایزا به دلیل ویژگی‌هایی از جمله حجم اندك نمونه، افزایش سرعت واكنش و اتوماسیون حاكم بر مراحل انجام آزمون، در تشخیص بیماری‌ها به كار گرفته می‌شود .
اساس کار کمی لومینسانس:
1) اندازه گیری غلظت به روش آنالوگ
در این روش تمامی فوتون های پرتاب شده از یک نمونه، مریض را به صورت یک ولتاژ آنالوگ می سنجد و همان ولتاژ را به غلظت نسبت می دهد. از معایب این روش حساس نبودن به تعداد فوتون های پرتاب شده است یعنی به طور مثال تعداد 1000 عدد فوتون و 1056 فوتون را با یک ولتاژ اندازه گیری می کند. درنتیجه این روش حساسیت بالایی ندارد. از مزایا این روش آسان بودن تولید و هزینه نسبتاً پایین آن برای تولید کننده می باشد.
2) اندازه گیری غلظت به روش شمارش فوتون
در این روش تک تک فوتون های ساطع شده با استفاده از یک تکنولوژی پیشرفته شمارش می شود. و این خود یک مزیت بسیار خوب است. در نتیجه این روش برخلاف روش آنالوگ از حساسیت بالایی برخوردار است یعنی می تواند فرق بین 1000 عدد فوتون و 1056 عدد فوتون را احساس کند. اکثر دستگاه های خارجی از این روش پیروی می کنند. از معایب این روش می توان به بالا بودن هزینه و دقت کالیبراسیون برای خود کارخانه تولید کننده است.
منطق دستگاه کمی لومینسانس در اندازه گیری غلظت نمونه ها، کاملاً با دستگاه الایزا ریدر متفاوت است. در نتیجه حتماً نمونه ها را با کیت های کمی لومینسانس باید آماده کرد. همچنین تفاوت عمده این دستگاه با دستگاه الایزا ریدر، نداشتن لامپ ( منبع نور خارجی) و فیلتر است که به جای این منبع نور ، از فوتون های پرتاب شده طی واکنش های شیمیایی استفاده می کند. این دستگاه دارای قطعه ایی است به نام (PMT)(Photo Multiplier) که می تواند این فوتون های ضعیف را اندازه گیری کند.