تست سرب
باتوجه به افزایش جمعیت و توسعه کشورها، آلاینده های بسیاری وارد محیط زیست به خصوص درکشورهای جهان سوم شده است.
این آلاینده ها می توانند بسیار مضر باشند و سلامتی افراد را به خطر بیندازند. از جمله این آلاینده ها می توان به فلزات سنگین مانند سرب و کادمیم اشاره کرد. این مواد نه تنها برای متابولیسم بدن کارایی ندارند بلکه مقادیر کم آنها نیز می توانند مضر باشند.
دراین مقاله قصد داریم به آلودگی بدن با سرب و مسمویت آن و علائم و راه تشخیص آن بپردازیم.
فلز سرب نیمه عمر بالایی دارد به همین دلیل در بدن مدت طولانی می ماند و می تواند در بافتهای بدن رسوب کند که در ادامه باعث مشکلات شدید مخاطی، صدمات مویرگی، بیماریهای کبدی و کلیوی و اختلال سیستم عصبی می شود.
از دیگر علائم مواجهه با سرب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– بی اشتهايي ، بي قراری، تهوع، استفراغ و دردشكم
– تغيير رنگ مدفوع به سياه يا قرمز
– يبوست
– كم خوني
– لرزش
– سردرد
– از دست رفتن شنوايی ، وزوزگوش
– آلوپسي و براديكاردی
– کاهش تعداد اسپرم
– سقط جنین و مرده زایی
مواجهه شديد مي تواند منجر به انسفالوپاتي و مرگ شود. در مواجهه مزمن مواردي همچون افت فشارخون، آرترالژي، تراتوژنز و ناتواني جنسي شايع است.
سرب عمل آنزيم هایی به نام دلتا آمينولوولينيك اسيد دهيدراتاز، كوپروپورفيرينوژن دكربوكسيلاز و فروشلاتاز را مهار و ايجاد آنمي مي كند.
نقرس ساتورنين (Saturnine) يك شكل از هيپريوريسمي نفريت بينابيني است كه ناشي از مواجهه مزمن با سرب مي باشد.
همچنین سرب از جفت عبور كرده و غلظت آن در خون بندناف حدود 85 تا 90درصد غلظت آن در خون مادر است.
بعضي از عوامل تغذيه اي برروي جذب و ترشح سرب تاثير مي گذارند. كلسيم و آهن زياد در رژيم غذايي و چربي كم آن سبب كاهش جذب سرب مي شود. ويتامين C نيز سبب افزايش دفع سرب از كليه مي شود.
اگر میزان سرب در بدن بسیار بالا رود باعث بروز مسمویت می شود که می تواند آسیبهای جبران ناپذیزی می شود. از مهمترین این آسیب ها می توان به عدم تکامل مغز کودکان اشاره کرد. در بزرگسالان نیز در موارد حاد می تواند با اختلال در سیستم اعصاب مرکزی باعث تشنج و مرگ شود.
این آزمایش به چه افرادی توصیه می شود؟
– تمام کودکان کمتر از 6 سال که مبتلا به آنمی ناشی از فقر آهن می باشند
– کودکانی با اختلالات یادگیری، اوتیسم، ADD،ADHD و رفتارهای تهاجمی
– افرادی که دارای مشاغل مرتبط با سرب هستند
– آلودگی با سرب در برخی مناطق بیشتر گزارش شده است، انجام این تست به افرادی که در این مناطق زندگی می کنند توصیه می شود.
کدام مواد دارای سرب هستند؟
– رنگ مهمترين عامل ايجادكننده مسموميت با سرب درکودکان است.
– ساير منابع سرب عبارتند از: هوا، خاك، گرد و غبار، آب نوشيدني، برخی غذا ها(به خصوص در قوطي كنسروهاي لحيم شده با سرب)
– لحيم كاری، باتری ها ، وسايل فلزی و جوشكاری
– بنزین و مواد مكمل بنزين
– شمع های دارای فتيله حاوی سرب
– برخی از لوازم آرايش جهان سوم
– برخی داروها و موادشيميايي.
تشخیص
تست سرب را با نام Lead level و Pb نیز می شناسند.
تشخیص مسمومیت با سرب در مراحل ابتدایی بسیار مشکل است و حتی افراد به ظاهر سالم می توانند دارای مقادیر قابل توجهی از سرب در خون خود باشند. علائم و نشانه های این مسمومیت عموما تا مراحل پیشرفته پنهان باقی می مانند و همین امر یکی از دلایل اهمیت انجام آزمایش تشخیص سرب در خون است
به طور سنتی، تأثیر آلایندههای تخلیه شده به محیط زیست توسط فعالیتهای انسانی، با استفاده از اندازهگیریهای شیمیایی یا سنجش پارامترهای فیزیکی، ارزیابی میشود. در این میان تکنیکهای کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC) و طیف سنجی جرمی با فاز حامل گاز gas-MS (Gas Chromatography–Mass Spectrometry) به طور گسترده استفاده میشود.
البته محدودیتهایی در استفاده از این روشها وجود دارد که از جمله میتوان به قیمت بالا، زمان بالای آنالیز و نیز نیاز به اپراتور با تجربه اشاره کرد. علاوه بر اینها اطلاعات به دست آمده از این تکنیکها محدود به غلظت آلایندهها بوده بدون اینکه اطلاعات مربوط به سمیت آنها را نشان دهد. برای غلبه بر محدودیتهای ارزیابی فیزیکوشیمیایی تأثیر آلایندهها، روش زیست سنجی معرفی شده است (
برای انجام این تست از خون کامل (CBC) استفاده می شود. (از خون مویرگی نیزمی توان استفاده کرد). باید توجه شود در زمان نمونه گیری از تماس خون با ظروف شیشه ای سرب دار جلوگیری شود.
میزان بیشتر از ۲۵نشانه آلودگی باسرب است و میزان بيشتر µg/dl ۷۰ در مسموميت حاد مشاهده می شود.
این آزمایش با دقت بالا و در کمترین زمان جوابدهی در آزمایشگاه پاتوبیولوژی آزادی قابل انجام است.