آزمایش غربالگری جنین چیست؟
آزمایش غربالگری به مجموعه ای از بررسی های آزمایشگاهی و سونوگرافی که در دو مرحله اول و مرحله دوم بارداری انجام میشود گفته میشود.هدف از آزمایش غربالگری این است که مادران باردار را از یک سری سندرم ها و نقایص جنینی که نه البته همه آنها مطلع میکند و آنها را در گروه های کم خطر یا پرخطر قرار میدهد.
آزمایش غربالگری برای چه کسانی است؟
توصیه میگردد که همه خانم ها و در همه گروه سنی تست های غربالگری را انجام دهند و با توجه به اینکه در خانواده هایی که نقایص و سندروم دیده نشده هم ممکن است این میزان به مقدار کافی قابل مشاهده باشد.
آزمایشهای غربالگری
غربالگری مرحله اول(غربالگری اول)
سونوگرافی NT و آزمایشهای خون سه ماهۀ اول بارداری که اغلب به طور همزمان انجام میشود، غربالگری سه ماهۀ اول بارداری نام دارد. آزمایش غربالگری سه ماه اول یا مرحله اول در هفته های 11 تا 13 انجام میگیرد. غربالگری سه ماهه اول برای مادران این امکان را فراهم میکند تا سریع تر به مشکلات احتمالی آگاهی داشته باشند. آزمایش های غربالگری تنها ریسک ابتلای جنین به یکی از اختلالات کروموزومی و یا ژنتیکی را مشخص میکند و اصلا به معنای وجود قطعی اختلال نیست. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
آزمایشهای خون سه ماهۀ اول بارداری
در این آزمایش، مقدار دو ماده را در خون اندازهگیری میکنند؛ بتای آزاد گنادوتروپین جفتی انسان یا hCG و پروتئین A پلاسما (PAPP-A) که در دوران بارداری تولید میشود. هورمون hCG توسط جفت تولید میشود و میزان زیاد آن میتواند نشاندهندۀ برخی نقصهای مادرزادی باشد. پروتئین A، پروتئینی است که در خون موجود است و کم بودن میزان آن ممکن است به دلیل برخی نقصهای مادرزادی باشد.
سونوگرافی NT
در این سونوگرافی، ضخامت پوست ناحیۀ پشت گردن جنین اندازهگیری میشود. ضخامت غیرطبیعی پوست این ناحیه میتواند از نشانههای اولیۀ انواع خاصی از نقصهای مادرزادی مثل سندرم داون باشد. سونوگرافی NT معمولاً همزمان با آزمایشهای خون اواخر سه ماهۀ اول بارداری انجام میشود.درصورتیکه امکان سونوگرافی NT وجود نداشته باشد، پزشک آزمایشهای غربالگری یکپارچه را درخواست میکند که آزمایش غربالگری سه ماهۀ اول و سه ماه دوم است. آزمایشگاه با بررسی نتیجۀ آزمایش غربالگری، سن شما و جنین و عوامل دیگر، احتمال بروز مشکلات خاصی در جنین را بررسی میکند.
نمونهبرداری از پرزهای جفتی
این آزمایش، نوعی آزمایش تهاجمی با نمونهبرداری از بافت جفت یا پلاسنتا (placenta) است. نمونهبرداری از پرزهای جفتی معمولا از ۱۰ تا ۱۲ هفتگی انجام میشود و اختلالات ژنتیکی مانند سندروم داون یا نقصهای مادرزادی را بررسی میکند. این آزمایش ۲ نوع است: شکمی و واژنی. این آزمایشها، عوارضی مانند لکه بینی و انقباضات شکمی بههمراه دارند و با انجام آنها، خطر اندکی در زمینهی سقط جنین وجود دارد.نمونهبرداری از پرزهای جفتی یا CVS: پزشکان از این آزمایش برای بررسی سلولهای درون جفت استفاده میکنند. آزمایش CVS را میتوان بین هفتههای ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام داد. پزشک با وارد کردن یک لولۀ انعطافپذیر و باریک که کاتتر نامیده میشود، از واژن به درون رحم یا با وارد کردن سوزنی به درون شکم و رحم، یک نمونه از پرزهای جفتی را برمیدارد.
از این آزمایش برای تشخیص نقصهای مادرزادی کروموزومی نظیر سندرم داون یا بیماریهای خانوادگی مثل کمخونی داسی شکل یا فیبروز کیستیک استفاده میشود، اما نمیتوان به کمک این آزمایش، نقصهای لولۀ عصبی را تشخیص داد.
غربالگری سه ماهه دوم (غربالگری مرحله دوم)
آزمایش کوآد یا مرحله دوم، یک آزمایش غربالگری خون مادر است که به دنبال چهار مارکر می گردد: AFP، hCG، Estriol و Inhibin-A
AFP : آلفا فتو پروتئین، پروتئینی است که توسط جنین تولید می شود.
hCG : گنادوتروپین مزمن انسان هورمون تولید شده جفت است.
استریول: استریول استروژن تولید شده توسط جنین و جفت است.
Inhibin-A: inhibin-A یک پروتئین تولید شده توسط جفت و تخمدان است.
آزمایش کوآد، آزمایش خون مشابه آزمایش سه تایی است (همچنین به عنوان AFP Plus و Screening Marker Multiple شناخته می شود). با این حال، آزمایش کوآد نه تنها به دنبال سه ماده خاصی است که در آن آزمایشها نشان داده می شد (AFP، hCG و (Estriol بلکه به دنبال ماده سوم به نام Inhibin-A نیز می گردد.
احتمال نتیجه مثبت کاذب در این آزمون پایین تر است.
در بالا بخشی از آزمایشات غربالگری مرحله دوم بارداری را برای شما بیان کردیم، با بلاگ آزمایشگاه ازادی همراه باشید تا در مطالب بعدی به طور کامل آزمایش غربالگری مرحله دوم را برای شما بیان کنیم.
مطالب بیشتر را در اینستاگرام آزمایشگاه پاتوبیولوژی آزادی بخوانید