توکسوپلاسما گوندی یک انگل تک یاخته داخل سلولی اجباری می باشد که باعث عفونت های شدید در انسان و حیوانات اهلی می شود.
در طول چند هفته اول پس از قرار گرفتن در معرض بیماری، عفونت به طور معمول باعث ایجاد یک بیماری خفیف مانند آنفلوآنزا میشود.
انگل به ندرت باعث هر گونه نشانه در افراد بزرگسال و سالم میشود در افرادی که سیستم ایمنی آنها طبیعی است، عفونت حاد ممکن است بدون علامت بوده و یا باعث لنفادنوپاتی شده و در مواردی نیز ممکن است با آسیب قابل توجه به ارگا ن ها همر اه باشد.
با این حال افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی بدن، مانند بیماران مبتلا به ایدز و یا زنان باردار، ممکن است به طور جدی بیمار شوند و گاهی اوقات حتی میتواند کشنده باشد.
این انگل میتواند باعث آنسفالیت (التهاب مغز) و بیماریهای عصبی شود و میتواند قلب، کبد، گوش داخلی و چشم را تحت تأثیر قرار دهد.
تحقیقات اخیر توکسوپلاسموز را با خودکشی، اختلال نقص توجه بیش فعالی، اختلال وسواسی جبری، و اسکیزوفرنی مرتبط دانسته است.
بروز بیماری
بیماری به چند شکل در انسان بروز میکند:
- توکسوپلاسموز مادرزادی (از مادر دچار عفونت به جنین منتقل میگردد).
- توکسوپلاسموز چشمی (رتینوکوروئیدیت نیز خوانده میشود که معمولاً حاصل توکسوپلاسموز مادرزادی است ولی علایم ممکن است در جوانی ایجاد شوند).
- توکسوپلاسموز حاد در فرد سالم.
- توکسوپلاسموز حاد در فرد دچار نقص ایمنی (افراد مبتلا به ایدز یا سرطان یا افرادی که داروهای سرکوبگر ایمنی مصرف میکنند).
- توکسوپلاسموز نهفته (بخصوص در افراد دچار ضعف ایمنی) بیماری بدون اینکه علامت واضحی داشته باشد پیشرفت میکند. برادی زوئیتها وجود دارند. کیست در مغز یا عضلات تشکیل میشود.
انتقال بیماری
- خوردن گوشتهای خوب پخته نشده حیوانات بیمار
- گربههای حامل میکروب میتوانند آن را از مدفوع خود دفع کنند؛ فردی که با بیدقتی به مدفوع گربه دست میزند و دست خود را نمیشوید، ممکن است دچار عفونت گردد.
- انتقال خون از بیمار به فرد سالم
- زن بارداری که دچار عفونت میگردد، میتواند آن را به جنین منتقل کند (غالباً با گرفتاری شدید جنین). اگر مادری در هنگام بارداری برای اولین بار مبتلا به توکسوپلاسموز شود احتمال دارد جنین نیز مبتلا شود.
- اگر در سه ماهه اول بارداری مادر مبتلا شود با عبور انگل ازجفت و رسیدن به جنین در اغلب موارد عوارض وخیم یا سقط جنین بروز خواهد کرد.
- در صورت انتقال انگل در سه ماهه دوم با علائم چشمی مثل جدا شدن پرده شبکیه (retinochoroiditis)، میکروسفالی و عقب ماندگی ذهنی مشاهده می شود.
- انتقال آن در سه ماهه سوم سبب لنفادنوپاتی، هپاتواسپلنومگالی، هپاتومگالی، اختلالات چشمی (استرابیسم یا لوچی) و ضایعات کلیسیفیه در مغز از علایم مهم توکسوپلاسموز مادرزادی در سه ماهه سوم محسوب میشوند.
- در افراد با ایمنی تضعیف شده بیماری خطرناکتر است.
علائم شایع
معمولاً ۹۰٪-۸۰٪ افراد آلوده بدون علامت هستند، در افراد بیمار تب، تورم غدد لنفاوی، خستگی، درد عضلانی، گلودرد، رتینیت (التهاب شبکیه)، بثورات جلدی (گاهی) داریم.
تشخیص شامل شرح حال طبی، معاینه فیزیکی و بررسیهای آزمایشگاهی خون برای تشخیص عفونت است.